تدبر در قرآن کریم
متن آموزشی سوره مبارکه غاشیه

أعوذ بالله من الشیطان الرجیم

 

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏

بخوان این سوره را به نام خدای رحمتگر مهربان

آیه 1 - 16

هَلْ أَتاکَ حَدیثُ الْغاشِیَةِ (1) وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ خاشِعَةٌ (2) عامِلَةٌ ناصِبَةٌ (3) تَصْلى‏ ناراً حامِیَةً (4) تُسْقى‏ مِنْ عَیْنٍ آنِیَةٍ (5) لَیْسَ لَهُمْ طَعامٌ إِلاَّ مِنْ ضَریعٍ (6) لا یُسْمِنُ وَ لا یُغْنی‏ مِنْ جُوعٍ (7) وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ ناعِمَةٌ (8) لِسَعْیِها راضِیَةٌ (9) فی‏ جَنَّةٍ عالِیَةٍ (10) لا تَسْمَعُ فیها لاغِیَةً (11) فیها عَیْنٌ جارِیَةٌ (12) فیها سُرُرٌ مَرْفُوعَةٌ (13) وَ أَکْوابٌ مَوْضُوعَةٌ (14) وَ نَمارِقُ مَصْفُوفَةٌ (15) وَ زَرابِیُّ مَبْثُوثَةٌ (16)

 

خدا را به عنوان آفریدگار (خالق) می­پذیرند، ولی او را پروردگار (ربّ) نمی­دانند و در نتیجه، او را در مقام تشریع نمی­دانند و مطابق شریعت الهی عمل نمی­کنند. در نقطه مقابلِ ایشان کسانی هستند که خدای خالق را ربّ خویش می­دانند و طبق شریعت او رفتار می­کنند. تفاوت عاقبت این دو گروه چیست؟

آیا خبر آن رویداد فراگیر (روز قیامت) به تو رسیده است؟«1» چهره­هایی در آن روز خوار و زبون­اند.«2» آنان در دنیا عمل کرده و در آخرت خسته و رنجورند.[1]«3» به آتشی بسیار سوزان در مى­آیند و در آن ماندگارند.«4» از چشمه­اى بس داغ به آنان نوشانده می­شود.«5» غذایى جز خارِ خشکیده ندارند.«6» غذایى که نه فربه مى­سازد و نه گرسنگى را چاره مى­کند.«7» چهره­هایی در آن روز خرّم و شاداب­اند.«8» از تلاشى که در دنیا کرده­اند، خشنودند.«9» در بهشتى برین جاى خواهند گرفت.«10» در آنجا سخن بیهوده­اى نمى­شنوند.«11» در آنجا چشمه­هایى است روان.«12» در آنجاست تختهایى بلند«13» و تنگهایى نهاده شده«14» و بالشهایى کنار هم چیده«15» و فرشهایى فاخر و گسترده.«16»

 

جهت هدایتی سیاق اول:

اقسام چهره­­ها در رویداد فراگیر قیامت

چهره­هایی خوار و زبون که از اعمالشان جز رنج، نصیبی نبرده­اند و عذاب می­شوند و چهره­هایی خرم و شاداب که از تلاش خویش رضایت دارند و پاداش می­گیرند.

 

آیه 17 - 26

أَ فَلا یَنْظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ (17) وَ إِلَى السَّماءِ کَیْفَ رُفِعَتْ (18) وَ إِلَى الْجِبالِ کَیْفَ نُصِبَتْ (19) وَ إِلَى الْأَرْضِ کَیْفَ سُطِحَتْ (20) فَذَکِّرْ إِنَّما أَنْتَ مُذَکِّرٌ (21) لَسْتَ عَلَیْهِمْ بِمُصَیْطِرٍ (22) إِلاَّ مَنْ تَوَلَّى وَ کَفَرَ (23) فَیُعَذِّبُهُ اللَّهُ الْعَذابَ الْأَکْبَرَ (24) إِنَّ إِلَیْنا إِیابَهُمْ (25) ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنا حِسابَهُمْ (26)

 

اینان که خدا را آفریدگار می­دانند، چگونه است که او را پروردگار نمی­دانند؟ آیا ربوبیت (پروردگاری) از خالقیت (آفریدگاری) جداست؟

آیا براى اینکه به ربوبیت خدا پى ببرند، به شتران نمى­نگرند که چگونه آفریده شده­اند؟ آیا کیفیت خلق شتران از اصل خلق آنان جداست؟ بی­تردید همان­کس که شتران را آفریده، به گونه­ای آفریده است که روزهای متمادی، بدون نیاز به آب و غذا در صحرای خشک و سوزان، بر روی شنزار­های صعب العبور و در میان طوفان شن و خاک حرکت کند و سوار و کالای محمول را منتقل سازد. آیا این کیفیت آفرینش (تدبیر) از اصل آفرینش جداست و آیا آفریدگار شتر، پروردگاری تدبیر کننده نیست؟«17» و به آسمان  نمی­نگرند که چگونه برافراشته شده است؟ آسمان فقط در صورتی آسمان است که برافراشته باشد؛ پس آیا آفرینش آسمان، چیزی جز برافراشتن آن است و آیا برافراشتن آسمان، امری جز تدبیر است و آیا برافرازنده آن، کسی غیر از ربّ است؟«18» و به کوهها  نمی­نگرند که چگونه روى زمین نصب شده­اند؟ کوه، تنها در صورتی کوه است که روی زمین نصب شده باشد؛ پس آیا آفرینش کوه، چیزی جز نصب آن بر روی زمین است و آیا نصب کوه، امری جز تدبیر است و آیا نصب­کننده آن، کسی غیر از ربّ است؟«19» و به زمین  نمی­نگرند که چگونه گسترده و هموار شده است؟ زمین، تنها در صورتی زمین است که گسترده و هموار باشد؛ پس آیا آفرینش زمین، چیزی جز تسطیح آن برای فراهم­سازی امکان سکونت است و آیا تسطیح زمین، امری جز تدبیر است و آیا تسطیح­کننده آن، غیر از ربّ است؟«20» پس ربوبیّت بى­همتاى خدای خالق را به مردم تذکّر ده که تو فقط تذکّردهنده­اى.«21» تو بر آنان چیره نیستى،«22» مگر کسى که از تذکّر تو روى برتابد و به ربوبیت خدای خالق کفر ورزد«23» که خدا او را به بزرگ­ترین عذاب، کیفر خواهد داد؛«24» زیرا همانا بازگشت مردم به سوى ماست.«25» آن­گاه حساب اعمالشان برعهده ما خواهد بود.«26»

 

جهت هدایتی سیاق دوم:

تهدید پشت­کنندگان به تذکر نبوی و کافران به توحید ربوبی

کسانی که به تذکر رسول خدا6 برای هدایت به ربوبیت خدای خالق، پشت می­کنند و کفر می­ورزند، منتظر عذاب سخت خدا در روز قیامت باشند.

 

سیر هدایتی سوره

آری، منکران لجوج ربوبیت آفریدگار، برای خدا حق تشریع هم قائل نمی­شوند و به جای عمل به دستورات و فرامین پروردگار، مطابق هوای نفس و منافع زودگذر مادی خویش عمل می­کنند و مسلماً چنین عملی، نتیجه­ای جز خستگی نخواهد داشت. در نقطه مقابل، کسانی که به ربوبیت آفریدگار مؤمن باشند، اعمالشان مطابق تشریع پروردگار و منتهی به جزای خیر است و در رویداد فراگیر قیامت، از سعی خویش در دنیا راضی و خشنود خواهند بود و این رضایت در چهره­هایشان هویدا خواهد شد.

با اندک توجهی به کیفیت آفرینش، تدبیر و ربوبیت را از خالقیت جدا نخواهیم پنداشت و گرفتار کفر به ربوبیت نمی­گردیم. کیفیت خلق شتران، برافراشتن آسمان، نصب کوهها و تسطیح زمین، به وضوح بر ربوبیت خالق آنها دلالت دارد؛ بدین ترتیب، با این وجود چه جایی برای کفر به ربوبیت الهی باقی خواهد بود؟

به رغم این، می­بینیم که کسانی بر کفر به ربوبیت پافشاری می­کنند؛ تا جایی که رسول مکرم و شفیق اسلام6 را به اصرار وامی­دارند، اما خدای متعالی چنین ره می­نماید که تذکر کافی است و نیازی به اصرار نیست؛ زیرا بازگشت همگان به سوی خداست و حساب همگان بر عهده خداست. بنابراین هر کس از تذکر رسول خدا6 برای هدایت به ربوبیت الهی رویگردان باشد و به ربوبیت خدا کفر ورزد، به عذابی سخت گرفتار خواهد شد.

 

جهت هدایتی سوره مبارکه غاشیه:

رویداد فراگیر قیامت، روز ظهور نتیجه رویگردانی از تذکر رسول خدا6 و کفر به ربوبیت

در رویداد فراگیر قیامت، کسانی که به تذکر پیامبر6 برای هدایت به ربوبیت آفریدگار پشت می­کنند و کفر می­ورزند، صاحب چهره­هایی زبون هستند و از اعمال خود جز ملالت، بهره­ای ندارند و به سختی عذاب می­شوند و کسانی که تذکر آن حضرت را می­پذیرند و به ربوبیت آفریدگار ایمان می­آورند، صاحب چهره­هایی شاداب هستند و از تلاش خود خشنودند و به پاداشی بسیار نیکو می­رسند.

 

صدق الله العلی العظیم



[1]. تقابل «عاملة ناصبة» با «لسعیها راضیة» می­فهماند که ظرف «عاملة»، دنیا و ظرف «ناصبة»، آخرت است (المیزان، ج20، ص273).

نظرات (۰)

شما می توانید اولین کسی باشید که در مورد این مطلب نظر می دهید.

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی