أعوذ بالله من الشیطان الرجیم

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

بخوان این سوره را به نام خدای رحمتگر مهربان

‏اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذی خَلَقَ (1) خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ (2) اقْرَأْ وَ رَبُّکَ الْأَکْرَمُ (3) الَّذی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ (4) عَلَّمَ الْإِنْسانَ ما لَمْ یَعْلَمْ (5) کَلاَّ إِنَّ الْإِنْسانَ لَیَطْغى‏ (6) أَنْ رَآهُ اسْتَغْنى‏ (7) إِنَّ إِلى‏ رَبِّکَ الرُّجْعى‏ (8) أَ رَأَیْتَ الَّذی یَنْهى‏ (9) عَبْداً إِذا صَلَّى (10) أَ رَأَیْتَ إِنْ کانَ عَلَى الْهُدى‏ (11) أَوْ أَمَرَ بِالتَّقْوى‏ (12) أَ رَأَیْتَ إِنْ کَذَّبَ وَ تَوَلَّى (13) أَ لَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَرى‏ (14) کَلاَّ لَئِنْ لَمْ یَنْتَهِ لَنَسْفَعاً بِالنَّاصِیَةِ (15) ناصِیَةٍ کاذِبَةٍ خاطِئَةٍ (16) فَلْیَدْعُ نادِیَهُ (17) سَنَدْعُ الزَّبانِیَةَ (18) کَلاَّ لا تُطِعْهُ وَ اسْجُدْ وَ اقْتَرِبْ (19)

آموزگار انسان رسولش6 را به قرائت قرآن فرمان می­دهد. پیامبر اسلام6 به صورت آشکار به نماز می­ایستد. او در نمازش این آیات نورانی را بر زبان مبارک خویش جاری می­فرماید:

بخوان به نام پروردگارت؛ همان کسى که آفرید.«1» انسان را از خونى بسته آفرید.«2» آیاتی را که با قلم وحی در صفحه جانت نوشته شده است[1] بخوان، و پروردگارت از همگان کریم­تر است.[2]«3» همو که به وسیله قلم آموخت.«4» به انسان آموخت آنچه را که ندانست. آری، این ظهور کرامت خداست.[3]«5»

این سخنان با مبانی جهان­شناختی مشرکان ناسازگار است. آنان خدا را آفریدگار (خالق) می­خوانند، اما پروردگار (رب) نمی­دانند. این آیات دلیلی است بر اینکه پروردگار همان آفریدگار است. او انسان را از خون بسته آفرید. آفرینش انسان از خون بسته، جز با حرکت دادن و تکامل بخشیدن مرحله به مرحله ممکن نیست و این همان پرورش انسان است که فاعلش جز پروردگار انسان نیست.

در ادامه بر پایه اثبات پروردگار بودن آفریدگار، او را آموزگار انسان معرفی می­کند، زیرا یکی از شئون پروردگاری، آموزگاری است. آری، آفریدگار و پروردگار انسان با قلم وحی، قرآن را نوشت و به انسان آموخت آنچه را که ندانست و پیامبرش6فرمان گرفت که قرآن را بخواند.

انسان خود را از آموزگاریِ خدا بی­نیاز می­بیند و از این رو طغیان می­کند. این بدان جهت است که خدا را پروردگار خود نمی­داند. وقتی که دانست پروردگاریِ خدا از آفریدگاری او جدا نیست، قبول آموزگاری او واجب است و پذیرش آموزگاری او جز با قبول وحی و آن هم جز با استقبال از قرائت قرآن توسط رسول اکرم6 ممکن نیست، اما کافری که این سخنان را می­شنود، در مقابل رسول خدا6 ایستاده، مصرّانه درصدد نهی آن حضرت از نماز است و بر آن است که اگر اقدام انفرادی سود نبخشد، دیگر ناظران را نیز دعوت کند تا با منع اقامه و ادامه نماز، شروع دعوت عمومی را در نخستین گام با شکست مواجه کند.

خدا رسولش6 را به سبب این طغیان تسلّی می­­دهد و قرائت آیات وحی از زبان پیامبر خدا6 این‌گونه ادامه می­یابد:

ای پیامبر! آیا گمان مى­کنى که انسان شکر نعمت آموزگاری پروردگار را به جای می­آورد و از اینکه تو فرمان یافتی تا قرآن را قرائت کنی، استقبال می­کند؟ هرگز! همانا انسان طغیان مى­کند[4]«6» چون خود را از تعلیم پروردگار خویش بى­نیاز مى­بیند.«7» تو از طغیان انسان متأثر مباش، چون به یقین، بازگشت آدمیان به سوى پروردگار توست.«8» او دربرابر تو می‌ایستد و تو را از نماز نهی می­کند. به من خبر ده از عاقبت آن کس که بازمى­دارد.[5]«9» بنده­اى را آنگاه که نماز مى­گزارد؟[6]«10» آری، این نماز با مبانی اعتقادی و نظام زندگی مشرکانه­ او سازگار نیست، اما به من خبر ده اگر آن نمازگزار بر هدایت استوار باشد«11» یا به پرهیزگارى فرمان دهد، فرجام آن بازدارنده چه مى شود؟«12» به من خبر ده، اگر آن بازدارنده، حق را دروغ انگارد و از آن روى برتابد، آیا جز درخورِ عذاب خواهد بود؟«13» مگر ندانست که خدا مى بیند؟«14» او حق ندارد چنین کند! اگر دست از این کار برندارد، به خواری‌اش مى­افکنیم و موى پیشانی‌اش را به شدت مى­گیریم و به دوزخش مى­کشانیم.«15» موى پیشانى دروغگوى خطاکار را«16» آن­گاه پشتیبانان خود را به یارى بخواند.«17» ما نیز به زودى گماشتگان بر آتش را فرا مى­خوانیم.«18» او حق ندارد تو را از نماز باز دارد! تو از او فرمان مبر و نماز را رها مکن و سجده کن و به پروردگارت تقرّب جوى.«19»

بدین ترتیب، اقدام انسان طاغی دربرابر نخستین جلوه تبلیغ آشکار وحی قرآنی خنثی می­گردد. رسول مکرم حق6، محکم و استوار نماز خود را با قرائت آیات نورانی وحی ادامه می­دهد و نخستین سنگر تبلیغ آشکار کلام خدا فتح می­گردد.

گفتنی است، هدایت این سوره مبارکه در پشتیبانی از قرائت قرآن توسط شخص پیامبر اسلام6 محدود نمی­گردد و از فرهنگ تبلیغ  قرآن در فضای طغیان انسان حمایت می­کند.

صدق الله العلی العظیم